Llansteffan: taith gerdded gylchol lawn
Llansteffan
Mae gan Lansteffan draddodiad hir o longau – fe'i gelwid yn borthladd yn yr Oesoedd Canol, ac yn ogystal â masnach leol byddai yno longau o Ffrainc a Sbaen yn cario gwin a moethau eraill. Yn yr unfed ganrif ar bymtheg a'r ail ganrif ar bymtheg, roedd boneddigion blaengar fel y Lloydiaid o'r Plas yn berchen ar longau masnach neu â chyfran ynddynt. Câi llawer o nwyddau swmpus eu cludo ar y môr, a hyd nes dyfodiad y ffyrdd tyrpeg, y môr a'r afon oedd y ffordd gyflymaf a rhataf o deithio i Gaerfyrddin neu'r tu hwnt. Roedd pysgotwr a chasglwyr cocos lleol hefyd wrth gwrs. Mae'r traddodiadau hyn yn parhau, er mai ychydig iawn sy'n gallu gwneud bywoliaeth amser llawn.
Mae Llansteffan wedi bod yn gyrchfan gwyliau ers cryn amser. Ar ddechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, y dosbarthiadau segur a ymwelai â'r lle. Ond newidiodd hynny i gyd pan ddaeth y rheilffordd drwy Lanyfferi, yr ochr draw i'r afon, yn 1852. Arweiniodd twf aruthrol cymunedau glofaol cymoedd De Cymru - yr oedd llawer o'r teuluoedd yno yn arddel eu cysylltiadau â'u gwreiddiau yn Sir Gaerfyrddin - at lawer ohonynt yn mynd ar eu gwyliau i Lansteffan. Roedd y fferi o Lanyfferi yn gollwng teithwyr ar y Grîn pan oedd y dŵr yn isel. Traddodiad poblogaidd sydd wedi'i adfywio'n ddiweddar yw ethol 'Maer Ffug', sef cymeriad lleol neu ymwelydd adnabyddus fel arfer, a gaiff ei benodi yng nghanol llawer o firi a dathlu.
Er cynifer cestyll Cymru, mae'n rhaid bod Llansteffan ymysg y mwyaf trawiadol, ar bentir creigiog wrth geg afon Tywi. Ceir golygfeydd ysblennydd dros y dŵr i aber afon Gwendraeth, Coedwig Pen-bre, Traeth Cefn Sidan a'r tu hwnt i Benrhyn Gŵyr a Phen Pyrod. Saif y castell dros y pentref a'r aber, fel y mae wedi gwneud ers ei godi gan y Normaniaid atgas yn y ddeuddegfed ganrif. Cafodd ei ddinistrio a'i ailadeiladu o leiaf deirgwaith, ac mae bellach o dan ofalaeth CADW ac ar agor i'r cyhoedd.
Ymhlith yr adeiladau eraill o ddiddordeb y mae'r Plas godidog o'r ddeunawfed ganrif, a godwyd ar safle a feddiannwyd gan yr un teulu ers y bymthegfed ganrif. Mae'r siop gron ar sgwâr y pentref wedi'i hadeiladu ar waliau lloc y pentref ar gyfer gwartheg strae. Mae'r eglwys, sy'n dyddio o'r ddeuddegfed ganrif, wedi'i chysegru i Ystyffan Sant, o'r chweched ganrif.
Map o daith gerdded gyda mannau o ddiddordeb
Lawrlwytho taith gerdded Plotaroute
Fideo o daith gerdded hir Llansteffan
Pam Cerdded?
Taith gerdded arfordirol arbennig yw hon sy'n mynd heibio'r Castell Normanaidd mawreddog ac yn cynnig golygfeydd godidog dros Fae Caerfyrddin a Ffynnon Antwn Sant. Honnir bod dŵr y Ffynnon hon yn gwella llawer o afiechydon! Mae'r daith hon hefyd yn cynnwys traeth tawel, diarffordd ac euraid Bae Scott. Mae teithiau'r ardal hon yn gyfuniad o olygfeydd arfordirol gwych a lonydd gwledig hyfryd. Graddiant graddol sydd i'r llwybrau hyn fel arfer, ac maent yn hawdd i'w dilyn. Yn aml gwelir cloddiau cyforiog o flodau o bob tu. Dalier sylw: Gall rhannau o'r teithiau fod yn fwdlyd hyd yn oed yn yr haf, felly argymhellir esgidiau addas.
Pa mor Hir?
Mae'r teithiau'n amrywio o un fer 3 cilometr (1.8 milltir) i un hir 7.7 cilometr (4.7 milltir) ar hyd rhywfaint o Lwybr Arfordir Cymru a thua'r tir drwy gefn gwlad prydferth.
Pa mor Anodd?
Mae'r daith gerdded fer i Ffynnon Antwn Sant (ar hyd y traeth os yw'r llanw allan) ac yn ôl ar y llwybr ar hyd y clogwyni, gan ymweld â'r castell, tua 3 cilometr (1.8 milltir) gan ddringo 62 metr (203 troedfedd).
Mae'r daith gerdded ganolig i Ffynnon Antwn Sant a pharhau ar hyd Llwybr Arfordir Cymru i Lord's Park a dychwelyd ar hyd y clogwyni, tua 5.6 cilometr (3.4 milltir) gan ddringo 144m (472 troedfedd).
Os am wneud taith hir, dilynwch gylch allanol y llwybrau sy'n cael eu hargymell. Mae'r daith hon yn 7.7 cilometr (4.7 milltir), gan ddringo 210 metr (688 troedfedd).
Man Cychwyn / Maes Parcio - Maes Parcio Traeth Llansteffan
Trafnidiaeth Gyhoeddus - ✔
Lluniaeth - ✔
Golygfa o Gastell Llansteffan
Y Crofft
Points of Interest
1. The Green - The Ferry from Ferryside landed passengers at low water off The Green.
2. Plas Mansion was built on the site of a much earlier building in 1788, in Classical style with a fine two storey façade and a pillared’ Tuscan Portico.
3. Llansteffan Church dates back to the 13th century but undoubtedly stands on the site of church of an earlier period. In 1160 Geoffrey de Marmion, lord of Llansteffan gave the church to the order of the Knights Hospitaller who cared for travellers and pilgrims. The tower was built in the 15th century.
4,5,6. The former open field system of medieval Llansteffan became fossilised in the present day field shapes. The curving S shapes represent the action of the big medieval plough teams.
7. The Kings Way was an important highway in medieval times linking the Ferries to Laugharne and Ferryside.
8. Hidden behind a door in the wall is St. Anthony’s Well, its waters are reputed to cure many ills! The stone information slab inside the walled structure around the well claims that it has been the site of healing since the 6th century.
9. Wharley Point - on a clear day it is possible to see as far as the north Devon coast, Lundy island, and the Gower Peninsular.
10. Lords Park Farm is a typical example of an estate farm that came into being as the common fields became enclosed and new gentry estates were organised into home and tenant farms.
11. Llansteffan Castle The earliest fortification on this site was a 6th century BC Iron Age hillfort. In the early 12th century the Normans built an earth and timber fortification and the present castle was constructed by the 13th century.
12. Heol y Glo - The name of the road (Coal Road) recalls the local trade that lasted until the 1920s. Coal from the Gwendraeth Valley would be brought round to Llansteffan and up the Tywi and Taf rivers.
Coedwig Y Sticks
Bae Scott